مدل کسب‌وکار یونی سواپ می‌تواند دیفای (DeFi) را از بین ببرد
یونی سواپ (Uniswap) یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) در فضای دیفای است که به دلیل بهره‌گیری از مدل بازارساز خودکار (AMM) و ارائه فرصت‌های جدید برای تأمین نقدینگی، محبوبیت زیادی به دست آورده است. این پلتفرم با ارائه نرخ‌های سود سالانه جذاب (APR) برای تأمین‌کنندگان نقدینگی و استفاده از توکن حاکمیتی (UNI)، نقش مهمی در بازار ارزهای دیجیتال ایفا کرده است. با این حال، برخی کارشناسان و تحلیلگران بر این باورند که مدل کسب‌وکار یونی سواپ دارای نقاط ضعفی است که در صورت عدم حل آن‌ها، می‌تواند تهدیدی برای اکوسیستم دیفای باشد.
نقص در مدل بازارساز خودکار (AMM)
یونی سواپ به عنوان یک بازارساز خودکار (AMM) از یک مکانیزم الگوریتمی برای انجام معاملات توکن‌ها استفاده می‌کند. این مکانیزم باعث می‌شود تا همیشه امکان معامله در پلتفرم وجود داشته باشد. در حالی که این مدل جذاب به نظر می‌رسد، در واقع چالش‌های خاص خود را دارد. یکی از مشکلات اصلی این است که تأمین‌کنندگان نقدینگی به دلیل پدیده‌ای به نام ضرر ناپایدار (Impermanent Loss) ممکن است سودی نبرند و حتی متحمل ضرر شوند. مطالعات نشان داده‌اند که بیش از نیمی از تأمین‌کنندگان نقدینگی در یونی سواپ به دلیل ضرر ناپایدار، پول خود را از دست می‌دهند. به همین دلیل، بسیاری از کاربران ترجیح می‌دهند توکن‌های خود را به طور مستقل نگهداری کنند تا در استخرهای نقدینگی یونی سواپ مشارکت نکنند.
تغییر به مدل نقدینگی متمرکز
یونی سواپ در نسخه سوم (V3) خود به مدل نقدینگی متمرکز تغییر کرد. این مدل به تأمین‌کنندگان نقدینگی اجازه می‌دهد نقدینگی خود را در محدوده‌های قیمتی خاصی که توسط کاربران انتخاب می‌شود، قرار دهند. این تغییر با هدف بهبود بهره‌وری سرمایه انجام شد؛ اما تأثیر منفی آن بر تأمین‌کنندگان نقدینگی قابل چشم‌پوشی نیست. این مدل باعث حذف تعادل ۵۰/۵۰ در معاملات شد که در نتیجه، تأمین‌کنندگان نقدینگی در سمت نامناسبی قرار گرفتند و پول خود را از دست دادند.
مشکلات حاکمیتی و تمرکز توکن UNI
یکی دیگر از چالش‌های یونی سواپ، تمرکز مالکیت توکن‌های UNI است. تعداد زیادی از توکن‌ها در دست سرمایه‌گذاران اولیه، مشاوران، و تأمین‌کنندگان نقدینگی قرار دارد. این مسئله نگرانی‌هایی را در مورد حاکمیت و قدرت تصمیم‌گیری در اکوسیستم یونی سواپ به وجود آورده است. تمرکز بیش از حد توکن‌های UNI در دستان تعداد کمی از ذینفعان می‌تواند مانعی برای مشارکت‌کنندگان جدید باشد و به مسائل حاکمیتی منجر شود.
علاوه بر این، توکن UNI با وجود داشتن ارزش بازار بیش از ۶ میلیارد دلار، درآمد مستقیمی تولید نمی‌کند. در واقع، پروتکل یونی سواپ خود از استفاده از این توکن هیچ درآمدی کسب نمی‌کند، و تنها تقسیم کارمزدها بین تأمین‌کنندگان نقدینگی انجام می‌شود. این مسئله باعث می‌شود تا مدل کسب‌وکار یونی سواپ از نظر پایداری بلندمدت با چالش‌هایی مواجه باشد.
مشوق‌های نقدینگی و مسائل پایداری
یونی سواپ برای جذب تأمین‌کنندگان نقدینگی، از مشوق‌های استیکینگ و برنامه‌های استخراج نقدینگی استفاده می‌کند. در حالی که این روش‌ها در ابتدا جذاب به نظر می‌رسند، اما سوالاتی درباره عدالت و پایداری طولانی‌مدت این جوایز مطرح شده است. یکی از مشکلات اصلی این است که برنامه‌های استخراج نقدینگی در درازمدت ممکن است به قفل شدن توکن‌ها و کاهش گردش آن‌ها منجر شود که به نوبه خود می‌تواند تأثیر منفی بر پایداری قیمت و نقدینگی داشته باشد.
مزایا و معایب مدل یونی سواپ
با وجود مشکلات ذکر شده، یونی سواپ همچنان مزایایی دارد. حفظ تعداد زیادی از توکن‌ها توسط سرمایه‌گذاران عمده نشانگر اعتماد به پایداری بلندمدت پلتفرم است. همچنین، مشوق‌های استیکینگ به افزایش نقدینگی و کاهش فشار فروش کمک می‌کنند که می‌تواند به ایجاد محیط قیمتی پایدارتر منجر شود. از طرفی، تمرکز بالای توکن‌های UNI و مسائل حاکمیتی، جنجال‌های مرتبط با مشوق‌های نقدینگی و ضرر ناپایدار، از جمله چالش‌هایی هستند که این پلتفرم باید به آن‌ها توجه کند.
نتیجه‌گیری
یونی سواپ به عنوان یکی از پیشگامان صرافی‌های غیرمتمرکز و امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، نقش مهمی در اکوسیستم ارزهای دیجیتال ایفا کرده است. با این حال، مدل کسب‌وکار آن دارای نقاط ضعفی است که در صورت عدم رسیدگی، می‌تواند تهدیدی برای پایداری دیفای باشد. نقص‌های مدل بازارساز خودکار، تمرکز بالای توکن‌ها، و مسائل مرتبط با مشوق‌های نقدینگی، از جمله چالش‌هایی هستند که این پلتفرم باید به آن‌ها پاسخ دهد.
توسعه‌دهندگان و جامعه یونی سواپ باید با همکاری یکدیگر به دنبال راه‌حل‌هایی برای حل این مشکلات باشند تا بتوانند پایداری و رشد بلندمدت این پلتفرم و اکوسیستم دیفای را تضمین کنند.
