اگر به دنبال این موضوع هستید که بدانید متاورس چیست ، یکی از مفاهیمی است که در سال‌های اخیر به دلیل پیشرفت‌های فناوری و افزایش علاقه به دنیای دیجیتال بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این واژه ترکیبی از دو کلمه Meta به معنای فراتر و Universe به معنای جهان است که در مجموع به جهان فراتر یا فراجهان ترجمه می‌شود. در این مقاله، با بررسی مفهوم متاورس، کاربردها، ویژگی‌ها و آینده آن، تلاش می‌کنیم تا تصویری روشن از این فناوری جدید ارائه دهیم.
تعریف متاورس چیست؟
متاورس در واقع یک فضای مجازی مشترک و پایدار است که از طریق اینترنت قابل دسترسی است. این فضا به افراد امکان می‌دهد تا در یک محیط دیجیتال سه‌بعدی تعامل کنند، کار کنند، بازی کنند و حتی زندگی اجتماعی داشته باشند. ایده متاورس برای اولین بار در رمان علمی-تخیلی Snow Crash اثر نیل استیفنسون مطرح شد و از آن زمان به‌عنوان یک مفهوم انقلابی در فناوری شناخته می‌شود.
متاورس، مفهومی است که اگرچه به تازگی در کانون توجه عموم قرار گرفته، اما ریشه‌های آن به چند دهه قبل بازمی‌گردد. این ایده در ابتدا به‌عنوان یک موضوع تخیلی در آثار علمی-تخیلی ظاهر شد و سپس با پیشرفت‌های فناوری به واقعیت نزدیک‌تر شد. در ادامه، تاریخچه متاورس را بررسی می‌کنیم.
اولین ظهور مفهوم متاورس در ادبیات علمی و تخیلی
ایده متاورس برای اولین بار در سال ۱۹۹۲ در رمان Snow Crash اثر نیل استیفنسون مطرح شد. در این رمان، متاورس یک دنیای مجازی بود که مردم از طریق آواتارهای خود در آن حضور داشتند و با یکدیگر تعامل می‌کردند. این جهان تخیلی نه‌تنها پایه‌گذار ایده متاورس شد، بلکه الهام‌بخش بسیاری از تلاش‌های آینده در این حوزه بود.
پیشرفت فناوری و شکل‌گیری مفاهیم اولیه متاورس
در دهه ۹۰ میلادی، با پیشرفت فناوری اینترنت و کامپیوتر، ایده‌های مطرح شده در آثار علمی-تخیلی کم‌کم به واقعیت نزدیک شدند. بازی‌های آنلاین چندنفره مانند Ultima Online و EverQuest به کاربران اجازه می‌دادند که در دنیای مجازی به‌صورت تعاملی بازی کنند و با دیگران ارتباط برقرار کنند.
همچنین، در همین دهه، شرکت‌هایی مانند Second Life به ایده متاورس نزدیک‌تر شدند. Second Life که در سال ۲۰۰۳ راه‌اندازی شد، به کاربران این امکان را می‌داد که دنیای مجازی خود را بسازند و در آن فعالیت کنند. این پلتفرم به‌عنوان یکی از اولین نمونه‌های عملی متاورس شناخته می‌شود.
ظهور واقعیت مجازی و واقعیت افزوده
از سال ۲۰۱۰ با معرفی هدست‌های واقعیت مجازی (VR) مانند Oculus Rift و واقعیت افزوده (AR) در دستگاه‌هایی مانند Google Glass، مفهوم متاورس به یک تجربه واقعی نزدیک‌تر شد.
پلتفرم‌های بازی مانند Minecraft و Roblox نیز نقش مهمی در ترویج ایده متاورس داشتند. این پلتفرم‌ها به کاربران اجازه می‌دادند دنیای خود را خلق کنند و به‌صورت اجتماعی و تعاملی در آن شرکت کنند.
تغییر نام فیسبوک به متا
نقطه عطف بزرگی در تاریخ متاورس در سال ۲۰۲۱ رخ داد، زمانی که شرکت فیسبوک نام خود را به متا تغییر داد و اعلام کرد که قصد دارد روی ساخت متاورس تمرکز کند. مارک زاکربرگ، مدیرعامل این شرکت، متاورس را به‌عنوان فصل بعدی اینترنت توصیف کرد. این اقدام نشان‌دهنده سرمایه‌گذاری عظیم در توسعه فناوری‌های مرتبط با متاورس بود.
ادغام فناوری‌های بلاکچین و ارزهای دیجیتال
یکی از مهم‌ترین تحولات در تاریخ متاورس، ورود فناوری بلاکچین و ارزهای دیجیتال به این فضا بود. که در ادامه بیشتر به آن‌ها خواهیم پرداخت. این فناوری‌ها امکان ایجاد دارایی‌های دیجیتال، مالکیت مجازی و اقتصاد غیرمتمرکز را در متاورس فراهم کردند.
پلتفرم‌هایی مانند Decentraland و The Sandbox نمونه‌هایی از متاورس‌های مبتنی بر بلاکچین هستند که به کاربران اجازه می‌دهند زمین‌های مجازی خریدوفروش کنند و محتواهای خود را ایجاد کنند.
گسترش مفهوم متاورس در صنایع مختلف
با افزایش دسترسی به فناوری‌های پیشرفته، مفهوم متاورس از بازی و سرگرمی فراتر رفت و به حوزه‌هایی مانند آموزش، تجارت، سلامت و حتی دولت‌ها وارد شد. بسیاری از شرکت‌های بزرگ از متاورس برای جلسات کاری، نمایشگاه‌های مجازی و تعامل با مشتریان استفاده می‌کنند.
ویژگی‌های اصلی متاورس چیست؟
متاورس دارای ویژگی‌های متعددی است که آن را از سایر فضاهای دیجیتال متمایز می‌کند مانند مثال‌های زیر:
پایداری و ماندگاری فوق العاده متاورس
متاورس به‌عنوان یک فضای مجازی دائمی عمل می‌کند و برخلاف بازی‌ها یا پلتفرم‌های آنلاین سنتی، جهان آن همیشه فعال و در حال پیشرفت است.
تعامل پذیری بالا دنیای متاورس
کاربران در متاورس می‌توانند با یکدیگر و با محیط‌های مختلف تعامل داشته باشند. این تعامل شامل ارتباطات اجتماعی، همکاری‌های حرفه‌ای و فعالیت‌های تفریحی می‌شود.
اقتصاد دیجیتال متاورس
متاورس شامل یک سیستم اقتصادی پویا است که از ارزهای دیجیتال و فناوری بلاکچین بهره می‌برد. کاربران می‌توانند دارایی‌های دیجیتال مانند زمین‌های مجازی، لباس‌ها یا آثار هنری را خریدوفروش کنند.
تجربه سه بعدی و حضور مجازی در متاورس
متاورس از فناوری‌های واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) برای ایجاد یک تجربه کاملاً غوطه‌ور بهره می‌برد. کاربران می‌توانند خود را در این جهان حس کنند و با استفاده از آواتارهای شخصی‌سازی‌شده نمایان شوند.
ویژگی‌های کلیدی متاورس
با وجود اینکه هنوز تصویر کامل و دقیقی از متاورس نداریم، برخی از ویژگی‌های اصلی آن بر اساس فناوری‌های فعلی و پیش‌بینی‌های آینده مشخص شده‌اند. این ویژگی‌ها نشان‌دهنده ماهیت منحصر‌به‌فرد متاورس و پتانسیل‌های بی‌پایان آن هستند.
۱. آواتارهای دیجیتال متاورس
یکی از جنبه‌های اصلی متاورس، حضور کاربران از طریق آواتارهای دیجیتال است. این آواتارها می‌توانند نسخه‌ای مجازی و سفارشی شده از ظاهر و شخصیت کاربران باشند. امکان سفارشی‌سازی این آواتارها به تجربه‌ای فراگیر و شبیه بازی برای کاربران تبدیل می‌شود و راهی برای تعاملات اجتماعی نوآورانه ایجاد می‌کند.
۲. زیرساخت یکپارچه فناوری متاورس
متاورس فراتر از یک جهان مجازی مجزا است. همان‌طور که اینترنت امروزی میلیون‌ها وب‌سایت متصل به هم را شامل می‌شود، متاورس نیز دنیای‌های مجازی مختلفی را به‌صورت یکپارچه به هم متصل می‌کند. کاربران می‌توانند به‌راحتی از یک فضای مجازی به فضای دیگری جابه‌جا شوند و تجربه‌ای بدون مرز داشته باشند.
۳. اشتراک تجربه ها در فضای متاورس
متاورس امکان تجربه‌های مشترک را در محیط‌های مجازی فراهم می‌کند. برای مثال، دانش‌آموزان می‌توانند در کلاس‌های مجازی شرکت کنند، یا افراد می‌توانند در مکان‌های تفریحی مجازی مانند شهربازی یا فضاهای علمی، با یکدیگر تعامل داشته باشند. این قابلیت مرزهای میان دنیای واقعی و دیجیتال را کم‌رنگ‌تر می‌کند.
۴. امنیت در متاورس
با وجود نگرانی‌های امنیتی در محیط‌های دیجیتال، متاورس از فناوری‌هایی مانند بلاک چین برای تضمین امنیت داده‌ها استفاده می‌کند. این فناوری کمک می‌کند تا اطلاعات کاربران به‌صورت ایمن ذخیره و مدیریت شوند.
۵. سرعت و دسترسی فوری متاورس
یکی دیگر از ویژگی‌های برجسته متاورس، دسترسی سریع به اطلاعات و محتوا است. کاربران می‌توانند در لحظه به داده‌ها، ابزارها و تجربیات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند.
۶. قابلیت همکاری در متاورس
متاورس بستری برای همکاری بی‌وقفه بین کاربران در سراسر جهان است. افراد می‌توانند در پروژه‌ها، آموزش‌ها یا حتی تعاملات روزمره خود از این قابلیت استفاده کنند.
کاربردهای متاورس چیست؟
متاورس کاربردهای گسترده‌ای در زمینه‌های مختلف دارد که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره شده است:
بازی و سرگرمی متاورس
بازی‌های ویدیویی از جمله اولین کاربردهای متاورس بوده‌اند. پلتفرم‌هایی مانند Roblox و Fortnite نمونه‌های اولیه‌ای از متاورس هستند که کاربران در آن‌ها می‌توانند دنیای خود را بسازند و به اشتراک بگذارند.
آموزش و یادگیری در متاورس
متاورس امکان برگزاری کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی به‌صورت سه‌بعدی و تعاملی را فراهم می‌کند. دانش‌آموزان و دانشجویان می‌توانند با استفاده از این فناوری به محیط‌های یادگیری مجازی دسترسی داشته باشند.
تجارت و کسب وکار در دنیای متاورس
برندهای مختلف از متاورس برای ارائه محصولات، تبلیغات و حتی برگزاری جلسات کاری استفاده می‌کنند. این فضا فرصتی برای شرکت‌ها فراهم کرده تا به شیوه‌ای نوآورانه با مشتریان خود ارتباط برقرار کنند.
زندگی اجتماعی در متاورس
متاورس به کاربران این امکان را می‌دهد که در فضای مجازی گرد هم آیند، جشن بگیرند یا حتی زندگی روزمره خود را در این محیط دیجیتال تجربه کنند.
پروژه‌های موفق متاورس
۱. سندباکس (The Sandbox)
سندباکس یک محیط مجازی غیرمتمرکز است که بر بستر بلاکچین اتریوم ساخته شده و به کاربران امکان می‌دهد تجربیات بازی را ایجاد کرده، مالک آن‌ها باشند و از آن‌ها کسب درآمد کنند. این پلتفرم با استفاده از توکن SAND، اقتصاد درون بازی خود را مدیریت می‌کند و به کاربران اجازه می‌دهد زمین‌های مجازی خریداری کرده و محتوای خود را ایجاد کنند.
۲. دیسنترالند (Decentraland)
دیسنترالند یک جهان مجازی مشابه متاورس است که دارای یک اقتصاد مجازی می‌باشد. در این پلتفرم، کاربران می‌توانند به صورت بی‌شمار تراکنش‌های اقتصادی انجام دهند و از محتوایی که می‌سازند، درآمد کسب کنند. واحد پولی مورد استفاده در دیسنترالند، MANA است که یکی از رمز ارزهای برتر متاورس محسوب می‌شود.
۳. اکسی اینفینیتی (Axie Infinity)
اکسی اینفینیتی یک بازی مبتنی بر بلاکچین اتریوم است که از بازی‌های مشهوری مانند کریپتوکیتیز و پوکمون الهام گرفته است. در این بازی، بازیکنان هیولاهای کوچکی به نام اکسی‌ها را خریداری کرده و با آن‌ها در برابر یکدیگر مبارزه می‌کنند. به برنده این نبرد، ارز دیجیتال اکسی اینفینیتی به عنوان پاداش داده می‌شود.
۴. استار اطلس (Star Atlas)
استار اطلس یک بازی متاورسی است که در آن بازیکنان می‌توانند در یک جهان مجازی فضایی به کاوش بپردازند، منابع جمع‌آوری کنند و با دیگران تعامل داشته باشند. این بازی با استفاده از فناوری بلاکچین، مالکیت دارایی‌های درون بازی را تضمین می‌کند و به بازیکنان امکان می‌دهد از تجربیات خود کسب درآمد کنند.
۵. انجین (Enjin)
انجین یک پلتفرم بازی بر بستر بلاکچین است که به کاربران خود اجازه می‌دهد بدون نیاز به دانش برنامه‌نویسی، عناصر مختلفی مانند آثار هنری و دارایی‌های دیجیتال ایجاد کنند و در این پلتفرم به خرید و فروش آن‌ها بپردازند. برخی از اقلام ایجاد شده در انجین را می‌توان در سایر بازی‌های رایانه‌ای نیز استفاده کرد.
۶. بلاکتوپیا (Bloktopia)
بلاکتوپیا یک پروژه متاورسی پیشرفته است که بر بستر بلاکچین پالیگان (Polygon) توسعه یافته و یک جهان مجازی تعاملی و اقتصادی را ارائه می‌دهد. این پروژه در قالب یک آسمان‌خراش مجازی ۲۱ طبقه طراحی شده است که هر طبقه آن به نمادی از عرضه محدود ۲۱ میلیون بیت‌کوین اشاره دارد.
در پلتفرم بلاکتوپیا ، کاربران می‌توانند تجربه‌های مختلفی مانند آموزش، بازی، خریدوفروش املاک مجازی، تبلیغات و حتی برگزاری رویدادهای مجازی داشته باشند. این پروژه با استفاده از فناوری بلاکچین و توکن اختصاصی BLOK، یک اقتصاد دیجیتال نوآورانه و غیرمتمرکز را به کاربران ارائه می‌دهد.
چالش‌های متاورس چیست؟
با وجود پتانسیل‌های گسترده، متاورس با چالش‌هایی نیز روبه‌رو است:
حریم خصوصی و امنیت در متاورس
داده‌های کاربران در متاورس می‌توانند هدف حملات سایبری قرار گیرند و نگرانی‌هایی درباره حفظ حریم خصوصی ایجاد کنند.
وابستگی به فناوری‌های پیشرفته متاورس
متاورس به فناوری‌هایی مانند اینترنت پرسرعت، هدست‌های واقعیت مجازی و دستگاه‌های پیشرفته نیاز دارد که ممکن است برای همه کاربران در دسترس نباشد.
قوانین و مقررات در متاورس
نبود قوانین مشخص برای مدیریت تعاملات و فعالیت‌ها در متاورس یکی دیگر از چالش‌های این فناوری است.
آینده متاورس چیست؟
با توجه به سرمایه‌گذاری‌های کلان شرکت‌های بزرگی مانند متا (فیسبوک سابق)، گوگل و مایکروسافت، انتظار می‌رود متاورس در آینده نزدیک به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی ما تبدیل شود. با پیشرفت‌های بیشتر در فناوری واقعیت مجازی و افزوده، این فضا می‌تواند به یک پلتفرم جهانی برای فعالیت‌های مختلف تبدیل شود.
نتیجه‌گیری
متاورس به‌عنوان یک فناوری انقلابی، فرصت‌های بی‌پایانی را برای انسان‌ها فراهم کرده است. این فضا، نه‌تنها یک محیط دیجیتال برای سرگرمی و بازی است، بلکه بستری برای یادگیری، کسب‌وکار و تعاملات اجتماعی محسوب می‌شود. با این حال، چالش‌های پیش‌روی متاورس نشان می‌دهد که برای رسیدن به پتانسیل کامل این فناوری، نیاز به همکاری بین شرکت‌ها، دولت‌ها و کاربران وجود دارد. در نهایت، پاسخ به این سؤال که “متاورس چیست؟” بستگی به توسعه آینده این فناوری دارد.
